O tekstach

Błaszczyk, St. (1960), Plastyka. W: J. Burszta (red.), Kultura ludowa Wielkopolski, t. 1, s. 563-650, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

• (…) w pozbawionej pozornie ciekawszych momentów ludowej sztuce wielkopolskiej dostrzec możemy przy wnikliwszym podejściu sporo znamion dających dostateczne powody do zajęcia się nią na równi ze sztuką innych regionów (s. 646).

Burszta, J. (1968), Region i regionalne monografie etnograficzne. „Lud”, t. 51, cz. II, s. 599-613.

• Mówić o regionie, terytorium etnograficznym czy grupie etnograficznej oznacza zarazem uznawanie przestrzennego zróżnicowania kultury ludzkiej w jej poszczególnych czy choćby niektórych elementach. Oznacza to chyba także, że poszczególne regiony czy grupy etnograficzne posiadają jakąś swoją specyfikę, czymś wyznaczoną. Dążenie do wyjaśnienia tego zróżnicowania, do uchwycenia czynników determinujących te różnice oraz specyfikę kultury regionalnej staje się podstawowym powodem badań i opracowań regionalnych (s. 608).

Burza, K. i in. (red.) (1989). Rękodzieło ludowe i artystyczne Cepelii. Informator dla sprzedawcy. Warszawa: Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Cepelia.

• Najcenniejsze dla zachowania dorobku i utrzymania żywej twórczości ludowej są formy bezpośredniego kontaktu z wytwórcą: skup, organizowanie konkursów otwartych i zamkniętych (w ramach spółdzielni), jarmarków i cepeliad. Choć wyroby pochodzące z tych źródeł stanowią niewielki procent w ogólnej produkcji, warto je propagować i reklamować, gdyż są świadectwem istnienia w naszym kraju żywej twórczości ludowej i grupy rękodzielników oprawiających tę twórczość (s. 6).

Glapa, A. (1955), Wielkopolski haft snutkowy, „Polska Sztuka Ludowa – Konteksty”, t. 9, z. 4., s. 193-205.

• Obecnie głównie haftuje się kołnierzyki do sukien, różnego rodzaju serwetki, poduszki, jak i bieliznę kościelną i stołową, na którą są coraz częściej zamówienia. Zamówienia te nie zawsze można łatwo wykonać ze względu na brak odpowiedniego surowca, jak również wobec małej jeszcze liczby hafciarek. Haft goliński, jako jeden z przejawów sztuki ludowej, dzięki oryginalnym swym cechom zwrócił na siebie uwagę i ze względu na swą technikę jest znacznie bardziej wartościowy od wielu innych. Szereg osób uważa hafty golińskie za cenne wytwory sztuki ludowej. Haft snutkowy, odznaczający się ażurowością, lekkością i fantazją w wykonaniu, można z powodzeniem w dalszym ciągu stosować i rozwijać (s. 205).

Grabowski, J. (1969). Sztuka ludowa. Formy i regiony w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, rozdział Grupa kujawsko-wielkopolska, s. 258-273.

• A artyści ludowi? Wiadomości o nich mamy mało, poza sporą ilością życiorysów rzeźbiarzy, których w XIX wieku musiało być w Wielkopolsce sporo. To, co nich wiemy, wskazuje, że byli to raczej rzemieślnicy bądź majstrowie, a w każdym razie ludzie posiadający warsztaty i posługujący się specjalnymi narzędziami, a nie nożykiem dłubiący prostaczkowie (s. 271).

Jackowski, A. (1960). O motywach ludowych i ich adaptacji, „Polska Sztuka Ludowa – Konteksty”, t. 14, z. 4, s. 231-242.

• Czym dla architekta kształconego jest teoria, tym dla ludowego twórcy było doświadczenie przekazywane z pokolenia na pokolenie. Miał on niezawodne poczucie praw plastycznego działania. Są np. kapliczki—sytuowane tak, by obejmowały swym zasięgiem jak największy teren, stając się dominantą w sytuacji przestrzennej; są to ludowe odpowiedniki pomników i nie jest przypadkiem, że umieszczane wśród drzew, które przy ich skromnej skali dają podtrzymanie plastyczne, składają się na jeden monumentalny zespół przestrzenny (s. 235).

Jackowski, A. (1980), Pojęcie twórcy ludowego, „Lud” t. 64, s. 5-24.

• Jeśli więc spróbujemy przenieść pojęcie twórcy czy artysty na dawną kulturę chłopską, musimy odnieść się nie do odrębnej grupy społecznej i konkretnej! profesji, lecz do jednostek szczególnie uzdolnionych i sprawnych. Twórcami (czy "artystami") można by wówczas nazwać ludzi, którzy nie tylko wzbogacali zasób wariantów, lecz i wnosili w nie nowe wartości, którzy tworzyli mody w stroju, hafcie, zdobnictwie, wyróżniali się umiejętnościami i z tego powodu świadczyli usługi również innym członkom wiejskiej społeczności. Do tej grupy zaliczyłbym też szczególnie uzdolnionych i cenionych rzemieślników (s. 6).

Kopczyńska-Jaworska, B., Niewiadomska-Rudnicka, M. (1997), Piękno użyteczne czy piękno ginące. Łódź: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

• Rękodzieło i sztuka uprawiane są niejednokrotnie przez ludzi, którzy mają głęboką potrzebę tworzenia, poszukują formy i konwencji, w jakiej mogą się realizować; to że znaleźli ją w tradycji ludowej wynika z więzi z kulturą z własnego środowiska (s. 30).

Woźniak, M. (1983), Wytwórcy ludowi między własnym środowiskiem a "Cepelią", „Polska Sztuka Ludowa – Konteksty” t. 37, z.1-2, s. 9-18.

• Najczęstszym motywem rozpoczęcia współpracy z „Cepelią" była potrzeba zarobku. Przywiązanie do rękodzieła bywa różne: znani twórcy ludowi najczęściej nie wyobrażają sobie innej pracy, natomiast chałupnicy, wykonujący haft czy tkaniny często twierdzą, że trzyma ich przy tej pracy brak możliwości wyboru zajęcia lub brak innych umiejętności (s. 9).

Woźniakowa, M. (1983), Twórcy ludowi w świetle swoich pamiętników, „Polska Sztuka Ludowa – Konteksty”, t. 37, z. 3-4, 199-213.

• W styczniu 1974 roku rozpisany został konkurs na pamiętniki twórców ludowych pod hasłem „Moja droga d0 twórczości". Organizatorami byli: Towarzystwo Pamiętnikarstwa Polskiego i Związek Spółdzielni Rękodzieła Ludowego i Artystycznego „Cepelia" przy współudziale Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Konkurs miał przynieść w efekcie „materiały źródłowe obrazujące sylwetki osobowościowe ludowych artystów, koleje ich życia, drogi wiodące do twórczości oraz bogactwo, potrzeby i różnorodność sztuki ludowej". Napłynęło 280 prac od twórców ludowych z czego przejrzanych zostało 257 pamiętników obejmujących niemal wszystkie dziedziny twórczości. Najliczniej reprezentowana była rzeźba (79pamiętników), plastyka obrzędowa (30), haft (30), tkactwo (26), garncarstwo (20), koronka (11); inne dziedziny były mniej liczne: malarstwo (poza twórcami łączącymi malarstwo i rzeźbę 8 pamiętników), malarstwo na porcelanie (5), zabawkarstwo i snycerka (4), elementy strojów ludowych (3), plecionkarstwo (6), galanteria skórzana (1). Nie brano pod uwagę12 pamiętników pisarzy i poetów, ani osób zajmujących się korzenioplastyk, betonoplastyką itp. (s. 199).